K-POP HISTORY: จากวัฒนธรรมชายขอบ สู่การครองโลกด้วยเสียงเพลงและท่าเต้น

คุณรู้จักคำว่า K-POP ครั้งแรกเมื่อไหร่?

สำหรับเรามันค่อนข้างเป็นความทรงจำเลือนราง เนื่องจากเวลาที่ผ่านมายาวนาน แต่ถ้าจำไม่ผิดคงเป็นตอนที่เราได้ยินเพลง Begin ของ TVXQ หรือ ดงบังชินกิ ที่ทุกคนน่าจะรู้จักเป็นอย่างดีจากทางวิทยุ

เหตุการณ์นั้นเป็นเหมือนการเปิดประตูโลกดนตรีและวัฒนธรรมอีกบานให้เรา หากนับตั้งแต่ตอนนั้นถึงตอนนี้ เวลาก็ล่วงเลยมาเกินทศวรรษ แต่วงการ K-POP ก็ยังไม่หยุดนิ่งหรือหายไปไหน มีการผลัดเปลี่ยนจากรุ่นสู่รุ่น หลังจาก TVXQ ก็มีชื่อของศิลปินอีกมากมายที่แวะเวียนมาเขย่าวงการ ไม่ว่าจะเป็น BIGBANG, Wonder Girls, Girls’ Generation,  Super Junior, SHINee และอีกมากมาย

K-POP ยังคงก้าวไปข้างหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง และช่วงนี้มันก็กระโดดขึ้นไปอีกขั้น จากการที่ BLACKPINK ได้ขึ้นแสดงในเทศกาลดนตรี Coachella (สามารถอ่านเรื่องราวความเป็นมาของเทศกาลดนตรีนี้ได้ ที่นี่), BTS ได้ขึ้นปกนิตยสาร Time นอกจากนั้นยังทำสถิติเป็นวงที่ขายตั๋วคอนเสิร์ตหมดเร็วที่สุดและยอดวิวใน YouTube พุ่งสูงที่สุดใน 24 ชั่วโมง

สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าไม่ใช่แค่ในเกาหลีหรือเอเชีย อีกต่อไป แต่วัฒนธรรม K-POP ได้กระจายไปทั่วโลกแล้ว และยังไม่มีทีท่าว่าจะหยุดง่าย ๆ

แต่ถ้าจะพูดถึงจุดเริ่มต้นของความยิ่งใหญ่นี้ เราอาจจะต้องย้อนกลับไปไกลสักหน่อย ในช่วงเวลาที่โลกยังไม่รู้จักกับ TVXQ ด้วยซ้ำ

Seo Taiji and Boys

ย้อนกลับไปในปี 1992 ในวันที่โลกยังไม่รู้จัก K-Pop อยู่ ๆ ก็มีศิลปินกลุ่มหนึ่งใช้ชื่อว่า Seo Taiji and Boys ปรากฏตัวขึ้นในรายการประกวดร้องเพลงทางโทรทัศน์ พวกเขามาพร้อมกับแนวเพลงป็อปแดนซ์ ผสมผสานฮิปฮอป เกิดเป็นความสนุกสนานและพลังงานล้นเหลือบนเวที

เหตุการณ์นี้สร้างความตื่นตะลึงแก่ประชาชนชาวเกาหลีใต้เป็นอย่างมาก เนื่องจากก่อนหน้านี้เพลงป็อปเกาหลีจะถูกสอดไส้ไว้ด้วยความคิดชาตินิยม ดูโบราณคร่ำครึ แต่ Seo Taiji and Boys กลับทำลายขนบเหล่านั้นลงด้วยความขบถที่แฝงมากับเนื้อเพลง

‘การปรากฏตัวของ Seo Taiji and Boys ทางโทรทัศน์ในครั้งนั้น ไม่ต่างจากตอนที่ The Beatles ออกรายการ The Ed Sullivan Show ทั้ง 2 เหตุการณ์ต่างเป็นหมุดหมายสำคัญที่เปลี่ยนแปลงหน้าประวัติศาสตร์ไปตลอดกาล’

Seo Taiji and Boys ร้องแรป แต่งตัวสไตล์ตะวันตก และเต้นบีบอย ไม่เคยมีสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นในวัฒนธรรมเกาหลีมาก่อน ชื่อของบอยแบนด์วงนี้จึงพุ่งทะยานทันทีที่เปิดตัว และหลังจากนั้นไม่ว่าทั้ง 3 หนุ่มจะขยับตัวทำอะไรก็เป็นกระแสไปหมด

หลังจากใช้ชีวิตท่ามกลางแสงสีแห่งความโด่งดังอยู่ 4 ปี ในปี 1996 พวกเขาก็ตัดสินใจยุบวงในขณะที่ยังอยู่บนจุดสูงสุดของวงการบันเทิง แต่ตำนานก็คือตำนาน ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปเท่าไร ทุกคนก็ยังจำได้เสมอว่า Seo Taiji and Boys คือผู้เปิดประตูให้โลกใบนี้ได้รู้จักคำว่า K-Pop

Lee Soo-man

เมื่อประตูบานใหญ่เปิดออก ก็ย่อมมีผู้เห็นช่องทางว่าสิ่งนี้สามารถสร้างเป็นธุรกิจได้ เราสามารถทำเงินได้มหาศาลจากการขายสิ่งที่เรียกว่า ‘วัฒนธรรม’ ชื่อของชายคนนั้นคือ Lee Soo-man

ถ้าใครติดตาม K-Pop มาพอสมควรคงรู้ว่าชายคนนี้คือราชาแห่งอาณาจักร SM Entertainment แต่ถ้าย้อนไปในปี 1996 SM Entertainment ยังไม่ยิ่งใหญ่เท่าปัจจุบัน เป็นเพียงค่ายเพลงธรรมดา ๆ ค่ายหนึ่งเท่านั้น

 ‘เราควรทำอุตสาหกรรมดนตรีให้กลายเป็นสินค้าทางวัฒนธรรม’ นี่คือแนวคิดของ Lee Soo-man และเพียงแค่วงแรกอย่าง H.O.T ที่เขาหยิบมาปั้นก็ดังเป็นพลุแตก จากการทำตามแนวทางเดิมที Seo Taiji and Boys ได้วางไว้ เพิ่มเติมด้วยท่าเต้นที่ถูกออกแบบมาเป็นอย่างดี

จากนั้นไม่นานนัก เกาหลีใต้ก็ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจอย่างหนักเช่นเดียวกับประเทศอื่นในภูมิภาคเอเชีย แต่เหตุการณ์นี้กลับส่งผลด้านบวกต่อ K-Pop เนื่องจากรัฐบาลเกาหลีใต้ในขณะนั้นคิดเหมือนกับ Lee Soo-man สิ่งเดียวที่จะช่วยแก้ปัญหาเศรษฐกิจของประเทศได้ และสามารถทำเงินมหาศาลคือวัฒนธรรม

ผลพวงที่ตามคือการที่รัฐออกกฎหมายส่งเสริมวัฒนธรรมพร้อมทุ่มเงินจำนวน 1% ของงบประมาณแผ่นดินผลักดันให้อุตสาหกรรมนี้เป็นรูปเป็นร่างขึ้น

SM, JYP, YG

The Korea Times

จากนโยบายดังกล่าวของรัฐบาล 3 บริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง SM Entertainment, JYP Entertainment, และ YG Entertainment ก็ไม่ปล่อยให้โอกาสหลุดมือ พวกเขาใช้โอกาสนี้สร้างสูตรสำเร็จของวัฒนธรรม K-Pop ขึ้นมาและสูตรดังกล่าวก็ยังคงอยู่จนถึงปัจจุบัน

• Scouting and Auditioning – เริ่มต้นจากการที่ค่ายจะเฟ้นหาคนที่มีแววหรือพรสวรรค์ ไม่ว่าจะใช้แมวมองหรือเปิดออดิชั่น เมื่อได้คนที่ต้องการแล้ว ทางค่ายก็จะเสนอให้พวกเขาเหล่านั้นเข้ามาเป็นเด็กฝึกในค่าย
• Training – นำเด็กฝึกทุกคนมาฝึกฝนอย่างหนัก อาจจะใช้เวลานานหลายปีในขั้นตอนนี้
• Assembly – เมื่อทางค่ายฝึกเด็กจนได้ศักยภาพตามที่ต้องการแล้วก็จะจับคนที่บุคลิกเข้ากันได้ เคมีตรงกัน มารวมเป็นกลุ่มเดียวกันเพื่อรอเปิดตัวในฐานะศิลปินกลุ่มใหม่

แต่อย่าเพิ่งเข้าใจผิดว่าสูตรการปั้นศิลปินแบบนี้เกิดขึ้นในแผ่นดินเกาหลี เปล่าเลย มันเคยเกิดขึ้นมาแล้วครั้งหนึ่ง และในครั้งนั้นมันก็ประสบความสำเร็จอย่างมหาศาลในนามค่ายเพลง Motown

Different Groups, Same Pattern

Billboard

ไม่ใช่แค่สูตรสำเร็จในการ ‘สร้าง’ แต่อุตสาหกรรม K-Pop ยังมีสูตรสำเร็จในการ ‘ขาย’ อีกด้วย ท่ามกลางวงบอยแบนด์และเกิร์ลกรุ๊ปนับร้อยรับพัน ทุกวงต่างมีคาแรกเตอร์ของตัวเอง แต่ถ้าลองสังเกตดี ๆ จะเห็นว่า 90% ของพวกเขาและเธอมีอะไรที่คล้ายกัน ไม่ว่าจะเป็น

• ส่วนใหญ่จะมีสมาชิก 5 คนขึ้นไป และแต่ละคนจะมีบทบาทหน้าที่เป็นของตัวเอง ไม่ซ้ำกัน เช่น คนร้องหลัก, คนแรป, คนร้องคอรัส, นักเต้นประจำวง เป็นต้น สิ่งนี้ทำให้ภาพรวมของวงดูหลากหลาย น่าสนใจ นอกจากนั้นยังทำให้แฟนคลับสามารถจำชื่อสมาชิกได้ง่ายขึ้น
• สมาชิกทุกคนต้องมีพฤติกรรมขาวสะอาด ไม่ข้องเกี่ยวกับอบายมุข และทุ่มเทเพื่อแฟนคลับอย่างหนัก อาจจะไม่มากเท่าโมเดลไอดอลจากฝั่งญี่ปุ่น แต่ก็เป็นราคาที่แพงพอตัวสำหรับเหล่าสมาชิกที่ต้องจ่าย
• ชื่อวงจะเป็นภาษาอังกฤษ กระชับ จำง่าย เพื่อเน้นการบุกตลาดนอกเอเชีย เช่น BTS, EXO, BLACKPINK เป็นต้น
• ทุ่มเทและทุ่มทุนในการสร้าง MV โดยถ้าเทียบกับฝั่งตะวันตก จะพบว่า MV ของศิลปิน K-Pop จะมีคุณภาพที่ดีกว่าอย่างชัดเจน
• ถึงแม้เนื้อเพลงส่วนใหญ่จะเป็นภาษาเกาหลี แต่ก็จะมีการแทรกภาษาอังกฤษไว้ด้วยเสมอ เพื่อให้เพลงติดหูและเข้าถึงกลุ่มผู้ฟังตะวันตก
• ในแต่ละเพลงจะมีการผสมผสานดนตรีมากกว่า 1 แนวเข้าด้วยกันเสมอ เพื่อให้เพลงมีความหวือหวาน่าติดตาม

เหล่านี้คือสูตรสำเร็จคร่าว ๆ ที่เป็นเหมือนข้อบัญญัติสำหรับทุกวง K-Pop และมันก็ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าได้ผลงดงาม

PSY, and his Gangnam Style

ถ้า Seo Taiji and Boys คือหมุดหมายแห่งการเริ่มต้น เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในปี 2012 ก็เปรียบเหมือนหมุดหมายแห่งการเข้าสู่ระดับสากลของอุตสาหกรรม K-Pop

ชายหนุ่มเจ้าเนื้อนามว่า PSY มาพร้อมกับเพลงและท่าเต้นที่โด่งดังไปทั่วโลกอย่าง Gangnam Style 

บูม!

โลกทั้งใบหยุดหมุน พร้อมใจหันมามองชายหนุ่มจากแดนกิมจิคนนี้

“มันเกิดอะไรขึ้น?” PSY เคยถามคำถามนี้กับโปรดิวเซอร์

“ไม่รู้เหมือนกัน แต่มันเจ๋งมากไม่ใช่เหรอ” คำตอบของโปรดิวเซอร์ในวันนั้น

PSY ได้ประกาศศักดา K-Pop ให้โลกรู้ ด้วยปรากฏการณ์มากมายที่ไม่มีใครคาดคิด Gangnam Style ถูกบันทึกว่าเป็น MV แรกในประวัติศาสตร์ที่ยอดวิวทะลุ 1 พันล้าน ไม่เพียงเท่านั้น Gangnam Style ยังเป็นเหมือนโรคระบาดที่แพร่กระจายไปทั่วทุกมุมโลก ไม่ว่าคุณจะอยู่ที่ไหนรับรองว่าในช่วงเวลานั้นคุณต้องได้ยินเพลงนี้หรือเห็นท่าเต้นนี้แน่นอน

ดังนั้นคงจะไม่ผิดนักถ้าหน้าประวัติศาสตร์ K-Pop จะบันทึกชื่อของ PSY เอาไว้ในฐานะผู้ทรงอิทธิพลแห่งอุตสาหกรรมนี้

Keep Going

BTS101 Media

จาก  Seo Taiji and Boys ในปี 1992 มาจนถึงปัจจุบัน วงการ K-Pop ยังคงก้าวไปข้างหน้าอย่างต่อเนื่อง ไม่มีทีท่าว่าจะหยุดพัก เราเองก็จินตนาการไม่ออกเหมือนกันว่าต่อจากนี้ K-Pop จะสร้างปรากฏการณ์อะไรกับโลกใบนี้อีก แต่มันก็น่าสนใจที่จะติดตามใช่มั้ยล่ะ ในฐานะคนรัก K-Pop คนหนึ่ง เราก็อยากเป็นส่วนร่วมเล็ก ๆ ในประวัติศาสตร์บทนี้ ประวัติศาสตร์ที่เราไม่อยากให้มีตอนจบ…

เรียบเรียงจาก สารคดี Explained ตอน K-Pop